1. Świadczenie pieniężne, ryczałt energetyczny, dodatek kompensacyjny
a) świadczenie pieniężne
Osobie uprawnionej, na podstawie ustawy z dnia 2 września 1994 roku o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych, przysługuje prawo do ubiegania się o przyznanie świadczenia pieniężnego. Aktualnie świadczenie pieniężne wynosi 294.39 zł. Kwota świadczenia ulega podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent od miesiąca, w którym jest przeprowadzana waloryzacja.
b) ryczałt energetyczny
Żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych przysługuje ryczałt energetyczny określony w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego. Ryczałt energetyczny przysługuje również wdowom po żołnierzach pobierającym emeryturę lub rentę. Aktualnie ryczałt energetyczny wynosi 255.17 zł.
W razie zbiegu prawa do ryczałtu energetycznego z innych tytułów przysługuje jeden ryczałt energetyczny.
c) dodatek kompensacyjny
Osobom uprawnionym przysługuje również dodatek kompensacyjny określony w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego. W razie zbiegu prawa do dodatku kompensacyjnego z prawem do dodatku kompensacyjnego przysługującego z innych tytułów przysługuje jeden dodatek kompensacyjny. Aktualnie dodatek kompensacyjny wynosi 44,16 zł.
Świadczenie pieniężne, dodatek kompensacyjny oraz ryczałt energetyczny przyznaje i wypłaca właściwy organ emerytalno-rentowy na wniosek osoby uprawnionej złożony w tym organie.
Na wniosek osoby uprawnionej do świadczenia, zamieszkałej za granicą, świadczenie wypłaca się z emeryturą, uposażeniem w stanie spoczynku lub innymi świadczeniami, w państwie zamieszkania, na rachunek bankowy tej osoby za granicą lub w innej formie wskazanej przez organ emerytalny lub rentowy, w terminach i trybie ustalonym przez ten organ. Wypłata dokonywana jest w walucie wymienialnej.
2. Pierwszeństwo do środowiskowej opieki socjalnej, w tym w uzyskaniu miejsca w domu pomocy społecznej
Żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych przysługuje prawo pierwszeństwa do środowiskowej opieki socjalnej, w tym w uzyskaniu miejsca w domu pomocy społecznej.
3. Obniżenie wieku emerytalnego
Wiek emerytalny żołnierzy zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianych w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych, przysługujący im na podstawie odrębnych przepisów, ulega skróceniu o okres przymusowego zatrudnienia w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranowych i batalionach budowlanych.
4. Leczenie poza kolejnością
Żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych przysługuje prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach.
Korzystanie poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalach i świadczeń specjalistycznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej oznacza, że świadczeniodawca udziela tych świadczeń poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej przez niego listy oczekujących. Zasadniczo, świadczeniodawca powinien udzielić świadczeń opieki zdrowotnej w dniu zgłoszenia. Jeżeli jednak udzielenie świadczenia nie jest możliwe w dniu zgłoszenia, świadczeniodawca zobowiązany jest wyznaczyć inny termin poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej przez niego listy oczekujących. Świadczenie z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej nie może być udzielone w terminie późniejszym niż w ciągu 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia.
W miejscach rejestracji pacjentów do udzielania świadczeń opieki zdrowotnej, udzielania świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej oraz w aptekach, odpowiednio świadczeniodawca albo kierownik apteki ma obowiązek zamieścić pisemną informację o uprawnieniach związanych z prawem do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej lub z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach.
Zaświadczenie potwierdzające ww. uprawnienia wydaje Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych na wniosek osoby uprawnionej.
5. Leczenie bez skierowania do ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych
Zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, zasadą jest, że świadczeniobiorcom ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne przysługują na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Od przyjętej zasady, że ambulatoryjna opieka specjalistyczna przysługuje na podstawie skierowania, ustawodawca wprowadził wyjątki wskazane w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 146 ze zm.).
Świadczenia z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej są dostępne bez skierowania dla żołnierzy zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianych w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych.
6. Jednorazowe odszkodowanie
Żołnierzom przymusowo zatrudnianym w zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranowych jednorazowo przysługuje odszkodowanie w wysokości:
a) 22.200 zł - jeżeli u poszkodowanego orzeczono na stałe inwalidztwo I grupy lub całkowitą niezdolność do pracy oraz do samodzielnej egzystencji;
b) 15.850 zł - jeżeli u poszkodowanego orzeczono na stałe inwalidztwo II grupy lub całkowitą niezdolność do pracy;
c) 9.510 zł - dla pozostałych poszkodowanych.
Podstawę do wypłaty odszkodowania stanowi zaświadczenie organu wojskowego. Przyznanie i jednorazową wypłatę odszkodowania realizuje na wniosek poszkodowanego Biuro Roszczeń Byłych Pracowników Zakładów Produkcji Rud Uranu Państwowej Agencji Atomistyki w Kowarach.
7. Uprawnienia z tytułu inwalidztwa związanego z zatrudnieniem
Osobom, które zostały zaliczone do jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa pozostającego w związku z zatrudnieniem w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych przysługują świadczenia pieniężne i inne uprawnienia przewidziane w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.
Za inwalidztwo pozostające w związku z ww. zatrudnieniem uważa się inwalidztwo będące następstwem zranień, kontuzji bądź innych obrażeń lub chorób powstałych w związku z tym zatrudnieniem. Związek zranień, kontuzji bądź innych obrażeń lub chorób z zatrudnieniem w ww. miejscach ustala wojskowa komisja lekarska. Grupę inwalidztwa, datę jego powstania oraz związek inwalidztwa z zatrudnieniem w ww. miejscach ustala lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej.
8. Bezpłatne zaopatrzenie w leki Rp lub Rpz oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego objęte decyzją o refundacji, dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
Żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych, którzy otrzymali jednorazowe odszkodowanie w związku z przymusowym zatrudnieniem w zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranowych bądź w odniesieniu do których orzeczone zostało inwalidztwo będące następstwem przymusowego zatrudnienia, w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych przysługuje prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki o kategorii dostępności „Rp” lub „Rpz” oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego objęte decyzją o refundacji, dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zaświadczenie potwierdzające prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki wydaje Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych na wniosek osoby uprawnionej.
