Z okazji 30-lecia Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata 15 i 16 października 2016 roku w Warszawie odbył się pierwszy ogólnopolski zjazd Polaków, którzy ratowali Żydów podczas II wojny światowej. Współorganizatorem zjazdu był Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, którego Szef Jan Józef Kasprzyk wziął udział w obchodach.

Obchody rozpoczęła w sobotę wieczorna msza święta w Katedrze Polowej Wojska Polskiego, po której p.o. Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk zaprosił polskich Sprawiedliwych na spotkanie inaugurujące zjazd.

Kiedy powstał pomysł zorganizowania pierwszego ogólnopolskiego zjazdu z okazji 30-lecia Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, nie miałem żadnych wątpliwości, że w ten projekt musimy się zaangażować jako Urząd. To jest wyraz naszej ogromnej wdzięczności wobec Państwa, którzy w czasie II wojny światowej dali z siebie wszystko i dali najpiękniejsze świadectwo tego, jak być człowiekiem w trudnych czasach i jak miłować bliźniego w czasach pogardy, w czasach piekła na ziemi. Za to wszystko Państwu dziękujemy – mówił p. o. Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk witając na zjeździe polskich Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata.

Uroczysta gala z okazji 30-lecia Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata odbyła się w niedzielę w południe w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

W chwili, kiedy nazistowskie Niemcy podeptały wszelkie wartości budujące Europę, a do tych wartości, do tych trzech fundamentów zalicza się zawsze: rzymskie poczucie prawa, greckie poczucie piękna i przede wszystkim chrześcijańską miłość bliźniego, otóż wtedy Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata nie przestali być ludźmi, nie przestali miłować bliźniego, bo tak nakazywało sumienie, tak nakazywały wartości, tak nakazywała przyzwoitość. Polska była jedynym krajem, w którym z rozkazu Reichsführera SS Heinricha Himmlera, groziła kara śmierci za pomaganie Żydom. Tu za pomoc bliźniemu, za przynależność do świata wartości, tworzących cywilizację europejską, można było oddać życie. Jednak znaleźli się ci, którzy mimo to chcieli poświęcić się, aby współrodak, współobywatel, współbliźni, mógł przeżyć. Wyrażamy Wam ogromną wdzięczność i zapewnienie, że dla każdego z nas jesteście żywymi świętymi na Ziemi, że spotykanie się z wami to jest dotknięcie świętości - mówił podczas gali p.o. Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk.

Wieczorem uczestnicy zjazdu wzięli udział we mszy świętej w kaplicy Pałacu Prezydenckiego, a następnie w uroczystości, podczas której 15 polskich Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata otrzymało odznaczenia państwowe nadane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudę. W imieniu Prezydenta Ordery Odrodzenia Polski Polakom ratującym Żydów w czasie II Wojny Światowej wręczył Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Minister Wojciech Kolarski.

Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski odznaczeni zostali:

• Jan Adamczyk - w Denkowie koło Ostrowca Świętokrzyskiego pomagał rodzinie w ukrywaniu Chaima i Mojżesza Frymelów;
• Józefa Czekaj - wraz z rodzicami ukrywała przez dziesięć miesięcy Miriam Schmetterling, jej męża i teściową w domu rodzinnym w Kopyczyńcach w dawnym powiecie tarnopolskim;
• Ludomir Jagiełło - pomagał matce w ukrywaniu Izydora Legala we wsi Chróścin pod Płońskiem;
• Łucja Jurczak - rodzina Nestorowiczów ukrywała rodzinę Sztejnów;
• Krystyna Kowalska - rodzina Domańskich ukrywała podczas wojny rodzinę Oberländerów;
• Anna Koźmińska - w latach 1943-1945 ukrywała Abrahama Jabłońskiego;
• Anna Krzyżowska - razem z matką pomagała Stefanowi Zgrzembskiemu oraz Romanowi Beseche;
• Andrzej Mikołajków - rodzina Mikołajków ukrywała rodzinę Reichów;
• Leszek Mikołajków - rodzina Mikołajków ukrywała rodzinę Reichów;
• Irena Senderska-Rzońca - na prośbę ojca Irena wnosiła do getta w Borysławiu paczki z lekarstwami, następnie razem z rodziną ukrywała trójkę Żydów;
• Halina Aniela Szaszkiewicz - ukrywała szóstkę Żydów w swoim mieszkaniu, specjalnie przerobionym do tego celu;
• Jadwiga Szczeszak - ukrywała w Denkowie braci Frymelów;
• Stanisława Śliwińska - pomagała Żydom pracującym w Radomiu w fabryce. Pomogła w ucieczce Tosi Goldberg;
• Józefa Tomal - rodzina Tomalów ukrywała Rachelę Kochane i jej syna Eliasza;
• Janina Zwolicka - rodzina Misiewiczów mieszkająca koło Tarnopola ukrywała rodzinę Bieniów.

Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wraz z Kancelarią Prezydenta oraz MSZ planują w przyszłym roku zorganizować w Warszawie i Markowej ogólnoświatowe spotkanie Polaków – Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata.

Tytuł „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” przyznawany jest przez jerozolimski instytut Yad Vashem osobom, które z narażeniem własnego życia i życia swoich bliskich ratowały Żydów z zagłady podczas II wojny światowej. Wręczeniu odznaczenia towarzyszy uwiecznienie nazwiska na Ścianie Honoru w Ogrodzie Sprawiedliwych Yad Vashem oraz nadanie honorowego obywatelstwa Izraela.

Na medalu znajduje się sentencja: „Kto ratuje jedno życie, ten jakby ratował cały świat”. W styczniu 2016 r. na całym świecie było 26 120 osób odznaczonych. Polacy są największą grupą wśród Sprawiedliwych – jest ich 6620. Spośród żyjących obecnie ponad 200 osób w Warszawie spotkało się aż 70 z nich.