W czwartek, 11 lipca 2019 roku już po raz trzeci obchodziliśmy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej na terenie województw południowo-wschodnich w latach 1942-1947. Ofiarom „Rzezi Wołyńskiej” złożono hołd przed Grobem Nieznanego Żołnierza oraz na Skwerze Wołyńskim w Warszawie.

Obchody zainaugurowała Msza św. w warszawskiej Katedrze Polowej Wojska Polskiego sprawowana przez ks. ppłk. Mirosława Biernackiego w intencji obywateli II RP pomordowanych w bestialski sposób przez członków Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN-B) i oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA), a także w intencji poległych, zmarłych i żyjących żołnierzy 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Wśród uczestników Eucharystii znaleźli się Weterani AK, rodziny ofiar „Rzezi Wołyńskiej”, przedstawiciele polskich władz i instytucji państwowych, ambasador Ukrainy w Polsce, żołnierze Wojska Polskiego, duchowieństwo, poczty sztandarowe i mieszkańcy Warszawy. Po nabożeństwie Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk złożył wieniec przed tablicą upamiętniającą ofiary ludobójstwa, znajdującą się w kruchcie katedry.

Następnie odbyła się uroczystość złożenia wieńców i wiązanek kwiatów na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego, po czym Szef Urzędu wraz z przewodniczącym Rady ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych sędzią Bogusławem Nizieńskim, wicemarszałek Sejmu RP Małgorzatą Gosiewską, wicemarszałek Senatu RP Marią Koc, Zastępcą Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej prof. Krzysztofem Szwagrzykiem, Prezesem Stowarzyszenia Upamiętniania Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów Szczepanem Siekierką, posłem Jarosławem Krajewskim i Sekretarzem Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Błażejem Spychalskim zapalili znicze przed tablicami upamiętniającymi miejsca samoobrony ludności polskiej przed atakami ukraińskich nacjonalistów.

Główna część obchodów miała miejsce na Skwerze Wołyńskim w Warszawie, gdzie znajduje się odsłonięty przed kilku laty pomnik Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej na terenie województw południowo-wschodnich w latach 1942-1947. Szef UdSKiOR uhonorował medalami „Pro Bono Poloniae” i „Pro Patria” potomków pomordowanych w „Rzezi Wołyńskiej” oraz osoby szczególnie zasłużone w kultywowaniu pamięci o ofiarach tej zbrodni. Wśród odznaczonych znalazła się m.in. dr Ewa Siemaszko oraz jej ojciec Władysław Siemaszko, Prezes Stowarzyszenia Upamiętniania Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów Szczepan Siekierka oraz Prezes Zarządu Okręgu Wołyńskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Anna Lewak. List do uczestników uroczystości skierował Marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński oraz Prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki. Minister Kasprzyk zwrócił uwagę, jak istotne jest odnalezienie, ekshumacja i godne pochowanie ofiar ludobójstwa, podkreślając rolę pamięci i prawdy w budowaniu relacji między państwami:

– Mieszkańców Wołynia, Małopolski Wschodniej i Kresów Wschodnich zabijano dwukrotnie: po raz pierwszy siekierami, piłami, młotami, mordując bezbronne dzieci, kobiety, starców, kapłanów, którzy wraz z ludem modlili się w kościołach na niedokończonych Mszach z 11 lipca 1943 roku, i po raz drugi – zabijając pamięć o nich i prawdę. To nie zakończy się, dopóki nie zostaną oni godnie odnalezieni, pochowani, dopóki na ich grobach nie znajdą się krzyże i ich nazwiska. Bo jeżeli tak się nie stanie, to to morderstwo dokonywane na naszych obywatelach trwa nadal! – mówił.

– Pamięć i prawda to fundament, na którym należy budować dobre relacje między narodami i państwami. Oby nigdy nie było tak, aby pamięć położona była na ołtarzu jakichkolwiek wzajemnych relacji. W przyszłym roku obchodzić będziemy setną rocznicę wielkiego polityczno-wojskowego sojuszu, zawartego między Marszałkiem Piłsudskim a atamanem Symonem Petlurą – tymi dwoma wielkimi mężami stanu, którzy rozumieli dobrze, jak wiele możemy uczynić w tej części Europy i świata, jeżeli jesteśmy razem. Może ta rocznica stanie się okazją, abyśmy mogli pomordowanych odnaleźć, godnie pochować i tam, gdzie spoczywają, oddać im stosowany hołd. Tego wymaga od nas przywiązanie do cywilizacji chrześcijańskiej i łacińskiej. I o to możemy prosić, ale i tego wymagać. Bez tego groby wołyńskie dalej będą krwawić – stwierdził Szef UdSKiOR.

Głos zabrał także Zastępca Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej prof. Krzysztof Szwagrzyk, Prezes Szczepan Siekierka oraz Prezes Fundacji im. Brata Alberta ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Po wspólnej modlitwie w intencji pomordowanych, Apelu Pamięci z salwą honorową oraz ceremonii złożenia wieńców i wiązanek kwiatów przed pomnikiem Ofiar Ludobójstwa uczestnicy uroczystości udali się pod pomnik Żołnierzy 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, gdzie złożono hołd poległym, zmarłym i żyjącym żołnierzom tej jednostki, którzy organizowali obronę ludności Wołynia przed ukraińskimi nacjonalistami i wspomagającą ich ludnością ukraińską.

Organizatorem centralnych obchodów Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej na terenie województw południowo-wschodnich w latach 1942-1947 był Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wraz z Instytutem Pamięci Narodowej, Stowarzyszeniem Upamiętniania Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, Zarządem Okręgu Wołyńskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz przy wsparciu władz dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy.

--

W niedzielę, 11 lipca 1943 roku, oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii dokonały skoordynowanego ataku na 99 polskich miejscowości, głównie w powiatach kowelskim, horochowskim i włodzimierskim. Było to apogeum mordów dokonywanych przez ukraińskich nacjonalistów przy pomocy ukraińskiej ludności od 1942 roku, w następnych dniach masakry były kontynuowane. Zbrodnię, kwalifikowaną przez pion śledczy IPN jako ludobójstwo, przeprowadzili nacjonaliści ukraińscy z OUN-B i UPA na ludności polskiej Wołynia, Galicji Wschodniej, a także części Lubelszczyzny, Podkarpacia i Polesia. Szacuje się, że w jej wyniku tylko w latach 1943–1945 zamordowano ok. 100 tys. Polaków. Ludność polska ginęła od kul, siekier, wideł, noży i innych narzędzi, nierzadko w kościołach podczas Mszy św. i nabożeństw. 22 lipca 2016 r. Sejm RP ustanowił 11 lipca Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej.