8 lutego 1951 roku w areszcie śledczym na warszawskim Mokotowie strzałem w tył głowy został zamordowany przez komunistów mjr Zygmunt Szendzielarz ps. „Łupaszka” – legendarny dowódca 5. Wileńskiej Brygady AK, jeden z najwybitniejszych przywódców partyzanckich powojennego podziemia niepodległościowego. Hołd Żołnierzowi Wyklętemu w dniu 70. rocznicy jego śmierci oddał w Warszawie Szef UdSKiOR Jan Józef Kasprzyk.

– Major Zygmunt Szendzielarz był jednym z tych, którzy wiarę w Polskę nieśli do końca. Był człowiekiem, który wierzył w Boga i w Rzeczpospolitą. Przepełniały go wiara, nadzieja oraz miłość do Ojczyzny i drugiego człowieka. Doskonale rozumiał, że czasem należy poświęcić nawet własne życie, aby naród mógł żyć w wolności i suwerenności, która jest najpiękniejszym darem, jaki można sobie wymarzyć – zauważył minister Kasprzyk podczas uroczystości na Powązkach Wojskowych, w ramach której złożył kwiaty i zapalił znicz w miejscu, gdzie spoczywają doczesne szczątki „Łupaszki”.

Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych podkreślił, w jak trudnej sytuacji znalazł się Zygmunt Szendzielarz i całe polskie podziemie niepodległościowe po II wojnie światowej:

– Dowódca 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej doskonale diagnozował to, co stało się w latach 1944-45. Nie traktował wejścia Sowietów do Polski jako wyzwolenia, lecz jako kolejną okupację. Zdawał sobie sprawę, że po okupacji brunatnej przychodzi czerwona, która jest jeszcze groźniejsza od poprzedniej, ponieważ potrafi zabić ducha narodu. Major „Łupaszka” wiedział, że broni nie można złożyć. Zapłacił za to najwyższą cenę – cenę własnego życia. Jednak, jak zgodnie wspominali jego podkomendni, do końca wierzył w to, że Polska, już wolna i suwerenna, upomni się kiedyś o takich jak on, a on sam stanie się ziarnem, z którego wykwitnie wolność i niepodległość – zakończył Jan Józef Kasprzyk.

--

Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka” urodził się 12 marca 1910 r. w Stryju (woj. stanisławowskie). Wziął udział w wojnie obronnej 1939 r., walcząc w składzie Wileńskiej Brygady Kawalerii, będącej częścią Armii „Prusy”. W listopadzie 1939 r. powrócił do Wilna, gdzie od początku 1940 r. działał w konspiracji w środowisku 4. Pułku Ułanów, przyjmując pseudonim „Łupaszka”.

Na czele 5. Brygady Wileńskiej AK wykonał kilkadziesiąt udanych akcji przeciw niemieckim siłom okupacyjnym i kolaboranckim oddziałom litewskim, a także wrogo nastawionej partyzantce sowieckiej. W 1944 r. przedarł się na Białostocczyznę, gdzie kontynuował działalność niepodległościową w warunkach nowej, komunistycznej okupacji. Z niedużego oddziałku kadrowego w 1945 r. odbudował brygadę do stanu 300 żołnierzy, z którymi przeprowadził kilkadziesiąt akcji przeciwko NKWD, UBP, MO i KBW.

W 1947 r. opuścił oddział i przeszedł do konspiracji. Został aresztowany przez UB w 1948 r. w Osielcu koło Makowa Podhalańskiego. 2 listopada 1950 r. skazany został przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na 18-krotną karę śmierci. Wyrok został wykonany 8 lutego 1951 r. w warszawskim więzieniu na Mokotowie. Jego szczątki odnaleziono dopiero w 2013 r. w bezimiennym dole w wyniku ekshumacji przeprowadzonych przez IPN na tzw. Łączce Cmentarza Powązkowskiego.