31 marca, 129 lat temu urodził się najsłynniejszy polski dowódca wojsk pancernych Generał Stanisław Maczek. Walczył w I wojnie światowej, w wojnie polsko-bolszewickiej oraz na frontach II wojny światowej, dowodząc m. in. 1. Dywizją Pancerną Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, z którą wyzwalał europejskie miasta spod niemieckiej okupacji.

Rocznicę urodzin Generała upamiętnił szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk, składając kwiaty przed głazem poświęconym Jego pamięci, usytuowanym na warszawskim Podzamczu. W uroczystości wzięli udział także: dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Adam Siwek, reprezentanci ambasad państw wyzwalanych przez Dywizję Generała: Belgii – zastępca szefa misji Wim Peeters, Francji – attaché obrony płk Jérôme Mallard, Królestwa Niderlandów – zastępca szefa misji Walter Oostelbos i młodszy chorąży Edwin Stok, przedstawiciel generalny rządu Flandrii w Polsce i w krajach bałtyckich Thomas Castrel i Paula Waluk oraz zastępca ambasador Wielkiej Brytanii w Polsce Jason Rheinberg, a także delegacja Stołecznego Środowiska 1 Polskiej Dywizji Pancernej z prezesem ppłk. w st. spocz. Januszem Gołuchowskim.

– Generał Stanisław Maczek był tym dowódcą, który nigdy nie przegrał żadnej bitwy. Prowadził swoich żołnierzy, wyzwalając Europę, przywracając cały świat wartości, który został brutalnie podeptany przez Niemców w 1939 roku agresją na Polskę. Wspominamy Generała, który był niezwykle ceniony i kochany przez swoich podkomendnych. Był dowódcą, który nie szafował krwią żołnierską. Każda Jego decyzja, dotycząca podjęcia operacji zbrojnej była przemyślana, była tak podejmowana, aby straty w ludziach były najmniejsze. Generał z wykształcenia humanista dobrze wiedział, że wojnę prowadzi się z konieczności, ale trzeba minimalizować straty zarówno w ludziach, jak i w dobrach kultury – powiedział minister Kasprzyk.

Głaz pamięci generała Maczka, mieszczący się na Skwerze 1. Dywizji Pancernej, został odsłonięty w 1992 roku z inicjatywy żołnierzy „Czarnej Dywizji”, którzy pragnęli w ten sposób uczcić 100. rocznicę urodzin swojego dowódcy.

--

Stanisław Maczek urodził się 31 marca 1892 r. w Szczercu pod Lwowem. W latach 1910-14 studiował filologię na Uniwersytecie Lwowskim. Podczas I wojny światowej walczył m.in. na froncie rosyjskim w Karpatach i froncie włoskim w Alpach. Stanisław Maczek początkowo dowodził batalionem krośnieńskim przeznaczonym do odsieczy oblężonego Lwowa. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej odtworzył swój batalion szturmowy i walczył z nim podczas obrony Lwowa.

W 1938 r. otrzymał dowództwo 10. Brygady Kawalerii, pierwszej polskiej jednostki zmotoryzowanej stanowiącej zalążek sił pancernych. Podczas kampanii 1939 r. dowodzona przez Maczka jednostka zadała ciężkie straty niemieckiemu XXIII Korpusowi Pancernemu. Po wkroczeniu Armii Czerwonej Stanisław Maczek został zmuszony wraz z jednostką do przekroczenia granicy Węgier, gdzie został internowany.

Po kapitulacji Francji generał ukrywał się w Marsylii, a następnie przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie dołączył do organizowanych tam Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Powierzono mu dowództwo nad 1. Dywizją Pancerną, która przeszła zwycięski szlak bojowy przez Francję, Belgię, Holandię i Niemcy. W 1944 r. brała udział w inwazji sił alianckich w Normandii. Odegrała znaczącą rolę w bitwie pod Falaise, zamykając okrążenie wokół niemieckich 7. Armii i 5. Armii Pancernej w tzw. „kotle”. Uczestniczyła także w wyzwalaniu Bredy oraz w zdobyciu niemieckiego Wilhelmshaven.

Po wojnie Stanisław Maczek osiadł na stałe w Szkocji, a ponieważ nie przysługiwała mu emerytura, pracował m.in. jako barman. W 1946 r. pozbawiony został obywatelstwa polskiego, które zostało mu przywrócone w 1971 r. W 1990 r. otrzymał awans do stopnia generała broni; w 1992 r. został kawalerem orderu Orła Białego. Na wniosek mieszkańców Bredy nadano mu honorowe obywatelstwo Holandii. Stanisław Maczek zmarł 11 grudnia 1994 r. w Edynburgu w wieku 102 lat. Zgodnie z Jego ostatnią wolą, spoczął na polskim cmentarzu wojennym w Bredzie, pośród swoich żołnierzy.